Hendrick van Balen: De Boodschap (Mysteries van de Rozenkrans)
Vertaal ‘Annunciatie’ naar vandaag als ‘trailer’ om in het verhaal te stappen.
In deze Sint-Pauluskerk kan je iets buitengewoons zien, een cyclus van barokke schilderijen, 15 in getal, rond één enkel thema, waarbij men op haast evenzoveel kunstschilders beroep heeft gedaan. Uitgangspunt van deze reeks is de Mariadevotie, meer bepaald het rozenkransgebed.
Gebedssnoeren bestaan in verschillende religies, de 99 namen van Allah of hebben zelfs hun religieuze achtergrond verloren, zoals de Griekse kralensnoeren of komboloi (met 23 steentjes, afgeleid van godsdienstige versie met 33 = levensjaren van Jezus), door herhaling een goedkoop stress verlagend middel.
In het christendom, meer bepaald in het katholicisme staat de paternoster met 5 maal 10 plus 1 (en nog 3 extra’s) kralen voor een Onzevader en tien Weesgegroetjes. Bij elk van deze ‘verzamelingen’ hoort een Mysterie van de Rozenkrans: tijdens en na haar leven heeft Maria vijf blijde, maar ook vijf droeve en tenslotte vijf glorievolle belevenissen meegemaakt. Die 15 afleveringen waarvoor je de paternoster dus drie keer volledig doorloopt, staan hier afgebeeld. De dominicanen of predikbroeders hechtten een bijzonder belang aan deze wijze van herhalingsbidden, zoals je op het grote schilderij van Caravaggio zal zien.
De keur van Antwerpse schilders werkte tussen 1615 en 1620 mee aan dit project zodat je in één oogopslag een staalkaart krijgt van de persoonlijke stijlen en accenten, technieken. overwegend traditioneel qua voorstelling maar af en toe zéér onconventioneel. Bijna alle schilders kregen hetzelfde honorarium van 150 gulden uitbetaald, maar wel door uiteenlopende privésponsors.
We kijken naar de trailer, de Annunciatie, ofte de engel Gabriël die aan Maria voorzegt dat ze moeder zal worden, voorgesteld als een eenvoudig gebeuren.
Zoals in de middeleeuwse voorstellingen heeft Maria een gebedenboek in de hand, een indirect bewijs voor haar geletterdheid.
De figuren zijn wel kleurrijk weergegeven maar zoals ‘poppetjes’ vertonen ze weinig emotie en dragen ze ook niet over. In zijn tijd had Hendrick blijkbaar een hoge marktwaarde want hij werd 216 gulden uitbetaald.
Het is in zijn atelier, doorgaans gesitueerd aan de Lange Nieuwstraat dat de jonge Anthony Van Dyck leerjongen geweest is.
Volg de Mysteries van de Rozenkrans