In het museum Maagdenhuis: ga naar de (voormalige) kapel, indien toegankelijk.

Nog eens Carel Van Mander in 1604 over Adam van Noort .. “die ook een knap figuurschilder is”.

Het Maagdenhuis, langer dan 300 jaar het Antwerpse weeshuis voor meisjes (1552 tot 1882), bezit een compacte verzameling waardevolle schilderijen, voor een groot deel met onderwerpen die verband houden met zijn historische rol in de sociale geschiedenis van de stad. Vandaag vervult het een rol als museum. Hier ontmoeten we de tweede leermeester van Rubens, Adam van Noort; in de voormalige kapel hangt een werk van hem, nog op zijn originele plaats: ‘Maria Presentatie’.

Voor een goed begrip van het thema: volgens een oude legende werd Maria op zeer jeugdige leeftijd door haar (reeds bejaarde) ouders Joachim en Anna naar de tempel in Jeruzalem gebracht om daar aan God gewijd opgevoed te worden. Dit verhaal staat niet in de Bijbel maar in de apocriefe geschriften; de katholieke kerk en de grieks-orthodoxe blijven het nog wel vieren op 21 november. Met dit feest wil men meisjes inspireren om zich niet enkel in kennis en vaardigheden te scholen, maar evenzeer in godsdienstige deugdzaamheid (daarom vind je nog méér dan een oude meisjesschool met die benaming).

Adam (1562-1641) heeft – zo vader zo zoon – de stiel geleerd bij zijn vader Lambert (Amersfoort, 1521 – +Antwerpen 1571). Adam hield atelier aan de Hofstraat 22, telde Rubens en Van Balen onder zijn leerlingen maar was vooral de belangrijkste leermeester van Jordaens … die op 15 mei 1616 met zijn dochter Catharina huwde. Jordaens portretteerde herhaaldelijk zijn – uitgebreid – gezin; door vergelijking is de centrale figuur in ‘De Koning drinkt’ te identificeren als een portret van zijn schoonvader.

Terug naar dit werk en het kleurgebruik. Hier hebben vernislagen de oorspronkelijke frisse kleuren verdonkeremaand; een restauratie zou mogelijk de verslenste kleuren opnieuw uit de schaduw halen. Ook de compositie met figuren op de voorgrond, het centrale thema in het midden en een doorkijkje naar het verhaal (van Joachim en Anna bij de Gouden Poort in Jeruzalem) op de grijze achtergrond sluit aan bij de werkwijze van de late 16e eeuw. Zo’n schilderij vertelt nog altijd verschillende hoofdstukken van hetzelfde verhaal: dat zal in de barok verschuiven naar één coverstory.

De personages vertonen expressieve handgebaren tegenover mekaar, maar nauwelijks naar ons als toeschouwer. We voelen ons niet emotioneel aangesproken terwijl we wel de logica accepteren dat dit stichtende, opvoedkundige thema hier op zijn plaats hangt.

Ga naar de Vander Meerezaal